آموزش جاوا اسکریپت، شروعی ساده، پایانی قدرتمند

آموزش جاوا اسکریپت مقدماتی تا متوسط

سلام دوستان. به نظر شما آموزش جاوا اسکریپت تا چه حد مهم است؟ با ما همراه شوید تا بعد از آشنایی با این زبان، به اهمیت یادگیری آن پی ببریم.

در سال‌های اول پیدایش صفحات وب توسط تیم برنزلی، وبسایت‌ها فقط از تگ‌های html پشتیبانی می‌کردند و بعدها با اضافه شدن Css رنگ و لعابی به سایت‌ها اضافه شد. 

html و Css جزء زبان‌های برنامه‌نویسی نبودند و به همین دلیل قابلیت برخی عملیات محاسباتی و.... را نداشتند و از طرفی زبان‌های برنامه‌نویسی همه سمت سرور پردازش می‌شدند. چون صفحات گوگل هم جذابیت زیادی برای کاربران نداشت بالاخره مردی از دیار پیتسبرگ شهری در ایالت پنسیلوانیا از کشور ایالات متحده آمریکا به نام آقای برندان آیک دست به کار شد و در ماه مه سال 1995 در کمپانی ارتباطات NetScape زبانی با نام Mocha عرضه کرد. سپس در سپتامبر همان سال به LiveScript تغییر نام داد و در سال 1995 نام جاوا اسکریپت برای این زبان انتخاب شد.

در نهایت جاوا اسکریپت در سال 1996 به سازمان جهانی ECMA ارسال شد تا به‌صورت استاندارد شده درآید و اولین نسخه استاندارد این زبان در ژوئن 1997 و با استاندارد ECMA-262 عرضه شد.

هدف Brendan Eich، ایجاد یک زبان اسکریپتی با قابلیت‌های برنامه‌نویسی بود تا صفحات وبسایت‌ها از قبل جذاب‌تر شوند. 

جاوا اسکریپت چیست؟

Javascript یا Js، یک زبان سطح بالا، داینامیک، شی گرا و تفسیری است که توسط اکثر مرورگرها از قبیل: گوگل کروم، فایر فاکس، سافاری و ... پشتیبانی می‌شود. نکته جالب اینجاست که جاوا اسکریپت فقط یک زبان ساده سمت کلاینت نیست و شما می‌توانید با استفاده از کتابخانه‌ها و فریمورک‌های جدید این زبان به طراحی بازی و .... بپردازید.

آیا جی کوئری یک زبان جدا از جاوا اسکریپت است؟

اکنون می‌خواهیم درباره‌ی مفهومی به نام جی‌کوئری یا jQuery صحبت کنیم که زیاد در کنار جاوا اسکریپت اسم آن شنیده میشود.

جی‌کوئری به زبان خیلی ساده یک کتابخانه‌ (مجموعه‌ای از کدها) است که با جاوا اسکریپت نوشته شده و وظیفه‌ی اصلی آن راحت‌ کردن انجام کارهایی است که پیاده‌سازی آن با جاوا اسکریپت سخت است.

برای مثال اگر شما کاری را با جاوا اکسریپت با ۱۰ خط کد انجام میدهید، همان کار را با جی کوئری میتوانید با ۲ خط کد انجام دهید. در واقع جی‌کوئری وظیفه‌ی ساده‌سازی و لذت‌بخش کردن کار با جاوا اسکریپت را بر عهده دارد.

به همین دلیل، خیلی از افرادی که به تازگی وارد دنیای برنامه‌نویسی میشوند، فکر میکنند که جی‌کوئری یک زبان برنامه‌نویسی جداست. ولی هرگز به این صورت نیست. جی کوئری بصورت کامل با جاوا اسکریپت نوشته شده است و تمام قدرت خودش را از جاوا اسکریپت میگیرد و فقط کار را برای ما ساده‌تر و جذاب‌تر میکند. شعار اصلی این زبان: «کمتر بنویس، بیشتر انجام بده»
 

توانایی‌های خارق‌العاده جاوا اسکریپت:

توانایی‌ها و قابلیت‌های این زبان بسیار متنوع بوده و به همین دلیل خیلی از افراد به سمت آموزش جاوا اسکریپت روی می‌آورند. حالا به برخی از قابلیت‌های جذاب و شگفت‌انگیز این زبان اشاره می کنیم که فقط به موارد زیر خلاصه نمی‌شود:

• امکان تغییر رنگ‌ها، رنگ پس‌زمینه و موقعیت قرارگیری المان‌های استفاده شده در طراحی وبسایت‌ها

• تغییر در مشخصه‌های المان‌ها و CSS آنها

• متحرک‌سازی، انیمیشن و پویانمایی

• تعامل با کاربر از طریق المان‌های ورودی 

• عکس‌العمل نشان دادن به واکنش‌های کاربران نظیر: تغییر عکس‌ها با حرکت موس روی آنها

• نمایش اخطار و یا پیام به کاربران

• انجام محاسبات ریاضی

• ساخت و تولید کد HTML بصورت پویا و برحسب شرایط مورد نیاز

• منوهای جالب همراه با انیمیشن و.....

جاوا اسکریپت و کاربردهای شگفت‌انگیزش:

محبوبیت جاوا اسکریپت بر هیچ کسی پوشیده نیست چرا که با آن میتوان به سایت روح بخشید و با کاربران تعامل داشت. یعنی می‌توان فایل‌های انیمیشنی، صوتی و تصویری را روی سایت به نمایش گذاشت؛ حتی میتوان روی سایت‌ تایمر گذاشت یا اینکه رنگ‌ها را با حرکت موس تغییر داد و خیلی از کارهای دیگر که باعث جذابیت بیشتر صفحات وب می‌شوند. اما این تمام چیزی نیست که جاوا اسکریپت در اختیار ما قرار میدهد. به طور کلی میتوان کاربردهای این زبان را به چهار دسته تقسیم کرد:

• برنامه نویسی فرانت-اند

• برنامه نویسی بک-اند

• برنامه‌نویسی نرم‌افزارهای موبایل

• برنامه‌نویسی نرم‌افزارهای دسکتاپ

کاربردهای جاوا اسکریپت در سمت فرانت‌اند

همان‌طور که می‌دانید فرانت‌اند یا برنامه‌نویس سمت کاربر، همان بخشی است که ما با سرچ یک کلمه و با ورود به سایت‌ها، آن را مشاهده می‌کنیم. همچنین، به صورت کلی کاربردهای زبان جاوا اسکریپت را در بخش‌های قبل بیان کردیم اما در این قسمت می‌خواهیم به بیان جزئی‌تر از برخی کارهای JavaScript در بخش فرانت‌اند بپردازیم که شامل موارد زیر است:

• ایجاد تعامل و پویایی

 JS به عناصر صفحات وب این امکان را می‌دهد تا به صورت پویا و تعاملی عمل کنند. به عبارت بهتر، با این زبان می‌توان انیمیشن‌ها و تغییرات دینامیکی را به صفحات وب اضافه کرد تا تجربه کاربری بهتری برای افراد رقم بخورد.

• اعتبارسنجی فرم‌ها

با استفاده از JS می‌توان قوانین و محدودیت‌هایی را برای ورودی‌های فرم‌ها تعریف کرد تا اعتبارسنجی آن‌ها به صورت دقیق انجام شود. با این قابلیت می‌توان داده‌های کاربران را بررسی و از صحت درست بودن آن‌ها اطمینان حاصل کرد که این ویژگی باعث بهبود خطاهایی مانند ورودی نامعتبر یا اشتباه می‌شود.

• ساخت برنامه‌های تعاملی و اپلیکیشن‌های وب 

یکی دیگر از قابلیت‌های مهم این زبان به همراه فریمورک‌ها و کتابخانه‌های آن، طراحی و توسعه برنامه‌های تعاملی و اپلیکیشن‌های وب پیچیده است تا قابلیت‌هایی مانند درگ و رها کردن، تبادل داده بین کاربران، بارگذاری محتوا به صورت پویا و سایر عملیات پیچیده، در صفحات وب بهتر و با سرعت بالاتری انجام گیرد.

کاربردهای جاوا اسکریپت در سمت بک‌اند

متوجه نقش و کاربرد زبان جاوا اسکریپت در سمت کلاینت (Front-End) شدیم اما این زبان در سمت سرور نیز کاربرد‌هایی دارد؛ در واقع مهم‌ترین نقش جاوا اسکریپت برای بخش Back-End، ارتباط با پایگاه داده و اجرای عملیات پشت صحنه سایت است. علاوه‌برآن، جاوا اسکریپت در امنیت و محافظت سایت در برابر حملات امنیتی برای بخش سرور نیز، اهمیت بالایی دارد. بنابراین از مهم‌ترین کاربردهای این زبان در سمت سرور باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• اجرای کدها و عملیات سمت سرور

 JS با استفاده از کتابخانه معروف خود یعنی نود جی‌اس (Node.js)، توانسته قابلیت‌های خود را به سمت پیاده‌سازی کدهای سمت سرور ارتقا دهد تا عملیاتی مانند پردازش فایل، دسترسی به پایگاه داده، ارسال و دریافت درخواست‌های HTTP و سایر عملیات سمت سرور به راحتی انجام گیرد.

• API و خدمات وب

 از زبان جاوا اسکریپت در سمت بک‌اند، برای ایجاد و پیاده‌سازی API و خدمات وب نیز استفاده می‌شود که اینکار با استفاده از فریمورک‌ها و کتابخانه‌هایی مانند Express.js، انجام می‌گیرد. در حقیقت علاوه‌بر کاربردهای سمت سرور، این زبان می‌تواند با کتابخانه‌های خود به سادگی با برنامه‌های موجود در سمت کلاینت (مانند برنامه‌های تلفن همراه و وب) ارتباط برقرار کند.

• امنیت و احراز هویت

 یکی از مهم‌ترین کاربردهای JS در سمت سرور، امنیت و احراز هویت این بخش است که با استفاده از کتابخانه‌ها و فریمورک‌هایی چون Passport.js و bcrypt.js انجام می‌گیرد. در با استفاده از کتابخانه و فریمورک‌های این زبان می‌توان عملیاتی مانند احراز هویت کاربران، مدیریت جلسات (session) و رمزنگاری اطلاعات را پیاده‌سازی کرد.

• ارتباط با پایگاه داده 

در آخرین نقش از JavaScript می‌توان به برقراری ارتباط با پایگاه داده‌ها در سمت Back-End اشاره کرد که از مهم‌ترین کتابخانه‌های آن باید مواردی چون Mongoose (برای پایگاه داده MongoDB) یا Sequelize (برای پایگاه داده‌های رابطه‌ای) را نام برد.

کاربردهای دیگر جاوا اسکریپت

حال که با کاربرد جاوا اسکریپت برای ساخت و توسعه صفحات وب آشنا شدید، به معرفی حوزه‌های کاری مختلف برنامه‌نویسی به همراه برخی از فریمورک‌ها و کتابخانه‌های آن می‌پردازیم که به شرح زیر است:

• توسعه برنامه‌های موبایل

 اگر به دنبال توسعه و پیاده‌سازی برنامه‌های موبایل چندپلتفرمی با استفاده از زبان جاوا اسکریپت هستید، پیشنهاد ما به شما استفاده از فریمورک‌هایی چون React Native و Ionic است.

• توسعه بازی‌های ویدیویی

از فریمورک‌های فوق‌العاده این زبان در زمینه توسعه بازی‌های ویدیویی در محیط مرورگر باید به Phaser و Three.js اشاره کرد.

• اتوماسیون و اسکریپت‌نویسی سیستم

JavaScript، قابلیت‌های خود را فراتر از صفحات وب، ساخت اپلیکیشن‌های موبایلی و بازی‌ها قرار داده تا جایی که برای انجام کارهایی چون تغییرات خودکار در صفحات وب، پردازش دسته‌ای فایل‌ها و دیگر کارها برای اسکریپت نویسی سیستم و اتوماسیون وظایف روزمره، مورد استفاده قرار گرفته است.

• توسعه اپلیکیشن‌های دسکتاپ

 اگر به دنبال توسعه اپلیکیشن‌های دسکتاپ چندپلتفرمی با استفاده از جاوا اسکریپت هستید، فریمورک‌هایی چون Electron و NW.js، می‌توانند به شما کمک کنند.

• اینترنت اشیاء (IoT) 

کاربرد جاوا اسکریپت در زمینه اینترنت اشیا شامل کنترل و مدیریت دستگاه‌ها و سنسورها است.

• رباتیک و کنترل دستگاه‌ها

در خصوص برنامه‌نویسی ربات‌ها و کنترل دستگاه‌ها با استفاده از این زبان، می‌توانید از فریمورک‌های Johnny-Five و Cylon.js، بهره ببرید.

پس چرا یادگیری جاوا اسکریپت اهمیت دارد؟

داده‌ها از سال 2023 نشان می‌دهد که جاوا اسکریپت محبوب‌ترین زبان برنامه نویسی در بین توسعه دهندگان وب و برنامه‌های کاربردی در سراسر جهان است که برای صحت این موضوع می‌توانید به جایگاه این زبان برنامه‌نویسی نگاه کنید:

بنابراین از مهم‌ترین عواملی که یادگیری جاوا اسکریپت را برای علاقه‌مندان به دنیای برنامه‌نویسی، پر اهمیت کرده است باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• شباهت با زبان‌های برنامه نویسی محبوب

در واقع اولین دلیل اهمیت یادگیری، مشابه بودن نحو این زبان با سایر زبان‌های برنامه نویسی محبوب مانند جاوا و سی پلاس پلاس است.

• کاربرد و سازگاری گسترده

همانطور که در مطالب قبلی هم اشاره کردیم، جاوا اسکریپت یک زبان جهانی است که برای ساخت وبسایت‌ها، برنامه‌های مبتنی بر وب، موبایل، دسکتاپ و بازی‌ها استفاده می شود.
همچنین این زبان برنامه‌نویسی توسط همه مرورگرهای وب اصلی از جمله Google Chrome، Mozilla Firefox، Safari و Microsoft Edge پشتیبانی می‌شود. بنابراین، می‌توانید از جاوا اسکریپت برای ساخت برنامه‌های کاربردی در بسیاری از پلتفرم‌ها استفاده کنید.

• جامعه قوی

 از دیگر دلایل اهمیت و همچنین محبوبیت این زبان، باید داشتن یک جامعه بزرگ و فعال از توسعه‌دهندگان اشاره کرد که در توسعه و پشتیبانی این زبان مشارکت دارند. بنابراین، افراد منابع یادگیری و پشتیبانی زیادی در این زبان پیدا می کنند.

• بهبود مستمر

جاوا اسکریپت به صورت دائم در حال تغییر است و ویژگی‌ها و به‌روزرسانی‌های جدید آن به طور مرتب منتشر می‌شوند.

• قابلیت همکاری

 این زبان به خوبی در برنامه‌های دیگری که با زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف نوشته می‌شوند ادغام شده و در واقع هیچ سردردی در ارتباط با زبان‌های دیگر، وجود ندارد.

• پیاده سازی سریع

 برخلاف زبان های کامپایل شده، جاوا اسکریپت یک زبان تفسیر شده است و این یعنی، توسعه دهندگان می‌توانند بلافاصله کد را اجرا کنند و ببینند که چگونه کد آن‌ها کار انجام داده و کدام بخش از کد، خطا دارد.

معرفی ویژگی‌های زبان جاوا اسکریپت:

پس با توصیفاتی که از اهمیت یادگیری جاوا اسکریپت در بخش قبل داشتیم، می‌توان از بارزترین ویژگی‌های این زبان به موارد زیر اشاره کرد:

• ماهیت شی گرا آن امکان ایجاد بلوک‌های کد قابل استفاده مجدد را فراهم کرده تا سازماندهی و قابلیت نگهداری کد را ارتقا دهد.
• این زبان با قابلیت تعامل بالا، به کاربران این امکان را می‌دهد که با محتوا درگیر شوند. همچنین، مدیریت اتفاقات مختلف مثل کلیک‌های ماوس و صفحه کلید را فعال و به روز رسانی‌های انیمیشن را آسان می‌کند.
• جاوا اسکریپت APIهای قدرتمندی را برای دستکاری و تغییر DOM یک صفحه وب ارائه می‌کند تا برنامه‌نویسان بتوانند ساختار، محتوا و سبک‌های عناصر HTML را تغییر یا آن‌ها را به روزرسانی کنند.
• این زبان برنامه نویسی توسعه ماژولارهای خود را از طریق کتابخانه‌ها و ماژول‌های دیگر امکان‌پذیر کرده و از آن‌ها پشتیبانی می‌کند تا توسعه‌دهندگان، کدهای خود را در ماژول‌های قابل استفاده مجدد و مستقل سازماندهی کرده و قابلیت نگهداری و استفاده دوباره کد را افزایش دهند.
• ویژگی بعدی این زبان، امکان رسیدگی به خطاهای زمان اجرا با استفاده از مکانیزم‌های مدیریت خطای قوی، از جمله بلوک‌های try-catch است. در حقیقت این ویژگی تضمین می‌‌کند که برنامه‌‌ها می‌‌توانند از موقعیت‌‌های غیرمنتظره بازیابی و پیام‌ های خطای معنی‌‌دار را به کاربران نشان دهند.
• با دارا بودن قابلیت تغییر JSON با پشتیبانی داخلی، تبادل و پردازش داده‌ها را در قالبی سبک و قابل خواندن برای انسان آسان می‌کند.
• در نهایت، کتابخانه های گسترده JavaScript مانند React، Angular و Vue.js، ویژگی‌‌ها و ابزارهای مضاعفی را ارائه می‌‌کند که باعث افزایش بهره‌‌وری می‌شود.

بعد از یادگیری جاوا اسکریپت باید چه اقدامی انجام دهم؟

وقتی جاوا اسکریپت را خوب یاد گرفتید، باید نوبت زمینه تخصصی و انتخاب فریم ورک‌ها و کتابخانه‌های مرتبط با این زبان را انتخاب کنید. گرچه با دانش همین دوره آموزش، می‌توانید ویژگی‌های بسیاری را به پروژه‌های خود اضافه و از آن استفاده کنید اما در دنیای تخصصی امروز حتما باید به سراغ دوره‌های تخصصی‌تر نیز رفت. به عنوان مثال اگر به طراحی سایت علاقه دارید در قدم بعدی میتوانید به سراغ آموزش React بروید که زبان اصلی آن نیز جاوا اسکریپت است.

این نکته هم فراموش نکنید که بدون یادگیری زبان اصلی جاوا اسکریپت، نمی‌توانید مستقیما وارد حوزه‌های تخصصی تر مثل طراحی اپلیکیشن موبایل شوید و حتما باید با زبان مادر این حوزه‌ها یعنی جاوااسکریپت، آشنا باشید.

یک باور اشتباه بین جاوا اسکریپت و جاوا:

اگر جایی شنیدید که می‌گویند جاوا اسکریپت کوچیک شده جاواست یا اینکه جاوا اسکریپت از جاوا گرفته شده و یکی از نوادگان Java محسوب می‌شود، به سرعت محل را ترک کنید. این مطلب نه تنها درست نیست بلکه کاملا اشتباه است، چون تفاوت آنها از زمین تا آسمان است.

Java یک زبان برنامه‌نویسی شیء‌گرا است که با استفاده از یک مفسر، قابلیت اجرا شدن بر روی چندین سیستم عامل را دارد و توسط شرکت Sun Microsystems طراحی و پیاده‌سازی شد. هدف اصلی جاوا، برنامه‌نویسی با قابلیت تولید نرم‌افزار بر روی پلتفرم‌های مختلف بود، اما جاوا اسکریپت یک زبان برنامه‌نویسی به حساب نمی‌آید بلکه یک زبان اسکریپت‌نویسی است که بیشتر شبیه به زبان‌های برنامه‌نویسی سمت کلاینت عمل می کند. 

به طور کلی تفاوت‌های Java و JavaScript عبارت است از:

1. Java یک زبان برنامه‌نویسی شیء‌گرا است در حالیکه JavaScript یک زبان اسکریپت‌نویسی شیء‌گرا است.

2. برنامه‌های نوشته شده با Java بایستی کامپایل شوند در صورتیکه کدهای JavaScript فقط یک متن ساده هستند و نیازی به کامپایل ندارند.

3. در آخر، هر کدام از این زبان‌ها نیاز به پلاگین‌ها و نیازمندی‌های متفاوتی برای اجرا شدن دارند.

نقاط قدرت و ضعف جاوا اسکریپت:

هیچ زبانی از این قاده مستثنی نیست؛ یعنی همه زبان‌ها علاوه بر توانایی‌های قدرتمندی خود یکسری نقاط ضعف هم دارند که در ادامه درباره قدرت و ضعف‌های جاوا اسکریپت صحبت خواهیم کرد:

نقاط قدرت:

• احتیاج نداشتن به کامپایلر برای پردازش و اجرا

• قابل اجرا بر روی پلتفرم‌های مختلف و مرورگرها به صورت کراس‌پلتفرم

• سبکتر و سریع‌تر نسبت به زبان‌های برنامه‌نویسی دیگر 

• در اختیار قرار دادن فریمورک‌ها،کتابخانه‌ها و ......

• نشان دادن عکس‌العمل در جواب عمل کاربران

نقاط ضعف: 

دشواری در تشخیص دلیل خطا دادن و مشکل در دیباگ کردن

محدودیت در اجرای اسکریپت‌های جاوا اسکریپت با ایجاد محدودیت‌هایی جهت حفظ امنیت

اجرا نشدن بر روی مرورگرهای قدیمی

می‌تواند برای اجرای کدهای مخرب در کامپیوتر کاربران استفاده شود.

نحوه کار جاوا اسکریپت:

مرورگرهای مختلف برای اجرا کدهای جاوا اسکریپت از موتورهای مختلفی استفاده میکنند که به موتورهای پردازشی معروف هستند. مثلا موتور V8 برای مرورگرهای اپرا و کروم یا اینکه موتور SpiderMonkey برای فایرفاکس، موتورهای Nitro و SquirrelFish برای مرورگر سافاری و.....

این موتورها کدهای جاوا اسکریپت را ترجمه، سپس اسکریپت‌ها را به زبان ماشین کامپایل کرده و در نهایت کدها اجرا میشوند. البته این موضوع به این معنی نیست که زبان جاوا اسکریپت تنها بر روی مرورگرهای وب اجرا می‌شود. این زبان برنامه‌نویسی تقریبا بر روی تمام پلتفرم‌ها با استفاده از JavaScript Virtual Machine قابل اجرا است.

حتما باید به آموزش جاوا اسکریپت بپردازیم؟

بله، برای اینکه وارد دنیای برنامه‌نویسی وب شوید، لازم است که حتما به آموزش جاوا اسکریپت روی بیاورید و اگر خود را یک برنامه‌نویس Front-end میدانید باید خیلی عمیق‌تر و بهتر با این زبان کار کنید. خلاصه که جاوا اسکریپت یکی از تکنولوژی‌های ضروری توسعه وب سایت محسوب میشود؛ یه جورایی مثل HTML لازمه ی طراحی صفحات وب است. 

آیا آموزش جاوا اسکریپت سخت است؟

شاید کمی اغراق به نظر آید اما یادگیری این زبان با سایت درسمن اصلا سخت نیست. به شما عزیزان تبریک می گوییم که تصمیم به یادگیری این زبان را گرفته‌اید و به ما افتخار میدهید تا شما را به یک متخصص جاوا اسکریپت تمام عیار تبدیل کنیم. ما قصد داریم تا شما را در این مسیر همراهی کنیم. هدف سایت درسمن از برگزاری این دوره جامع و کامل این است که شما عزیزان را به یک متخصص حرفه ای و کار بلد جاوا اسکریپت تبدیل کنیم.

برچسب ها :